Vraag en antwoord: Hoe ga ik om met iemand die niet met mij in gesprek wil?

“Ik heb geleerd om met een melding naar een cliënt toe te gaan en dan vooral de vraag achter de vraag te achterhalen voordat ik ga kijken hoe die vraag kan worden ingevuld. Meestal werkt dat heel goed. Nou was ik laatst bij iemand en hij had vooraf al aangegeven een scootmobiel te willen hebben. Tijdens het gesprek bleef hij daarbij. Hij wilde verder niet echt met mij in gesprek. Ik kreeg absoluut niet helder wat zijn beperking nou precies inhield. Uiteindelijk gaf deze meneer aan dat ik gewoon moest doen wat hij vroeg. Hij had er toch belasting voor betaald, al die jaren. Ik voelde me heel ongemakkelijk bij deze houding. Ik ben weggegaan met heel gebrekkige informatie en op dat punt sta ik nu. Wat nu? En hoe kan ik hier in het vervolg mee omgaan?”
— Een Wmo consulent”

Heel vervelend als dit gebeurt. Want, daar zit je dan aan de keukentafel, met alles wat je geleerd hebt en al je vragen. Als er geen antwoorden komen op jouw vragen kun jij geen onderzoek doen en dat ben je wel verplicht. Zonder goed onderzoek kun je nu eenmaal geen voorziening verstrekken. Je kunt immers niet uitleggen waarom deze voorziening wel of niet kan worden verstrekt. Dat is precies het punt waarop jij nu staat. Laat het helder zijn; het is cruciaal dat de cliënt meewerkt aan het onderzoek. Je kunt daarom heel goed iets vertellen over het onderzoek dat nodig is en dat jij komt doen, aan het begin van het gesprek, meteen in je introductie. Daar kun je dan later in het gesprek, als de cliënt aangeeft of laat merken geen informatie te willen geven, op teruggrijpen. Zo help je jezelf en de cliënt in het gesprek en het stelt de cliënt ook voor de keus; geen informatie geven betekent geen onderzoek en geen onderzoek betekent geen voorziening. It takes two to tango, tenslotte. Maar mogelijk, wanneer de cliënt geen antwoorden wil geven op vragen, speelt er iets anders. In dat geval is het goed om te onderzoeken wat dat dan is. Er kan sprake zijn van verschillende dingen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de cliënt al heel goed heeft nagedacht over zijn probleem en al tot een oplossing is gekomen. Hij heeft zelf zijn vraag dus al onderzocht en heeft het antwoord nu gevonden. Hij staat niet meer open voor onderzoek met jou samen omdat hij dat niet nodig vindt.

Op zich is het natuurlijk heel goed dat iemand zelf al heeft nagedacht over hoe met zijn beperking om te gaan. Het maakt hem, op zich, tot een gelijkwaardig gesprekspartner. In dit geval kun je dan ook, om ingang in het gesprek te krijgen, onderzoeken hoe zijn gedachtegang is geweest. Wat heeft hij afgewogen? Welke vragen had hij daarbij? Als het je lukt om hem dit te laten vertellen kan dat een begin zijn van een gesprek van jullie samen waarbij jij je onderzoeksvragen kunt stellen. Wordt het toch nog een goed gesprek! In het geval van de consulent met de hierboven geschetste vraag zou ik zeggen: een nieuwe afspraak, omdat je nog vragen hebt. Met alle antennes die je nu hebt, moet het lukken om een goed gesprek te hebben!